Wegwerpbekertje of mok?

Is een wegwerpbekertje slechter voor het milieu dan een stenen mok? Wat de doorslag geeft, is hoe je de mok of het bekertje op kantoor gebruikt. Overigens is deze kwestie geen groot milieuprobleem.

Afwassen of afdanken, de discussie is zo oud als de milieubeweging zelf. Welk type beker uiteindelijk het milieuvriendelijkst is, hangt af van de manier waarop je er mee omgaat. De wijze van afwassen, het wel of niet recyclen en of je voor elk kopje thee of koffie een nieuwe beker neemt, hebben invloed op de uiteindelijke milieubelasting.

De strijd tussen het mokje en het bekertje leidt tot verhitte discussies. Uiteindelijk draait het om de vraag hoeveel milieubelasting het scheelt. Milieu Centraal heeft het berekend: per 1.000 kopjes koffie (ongeveer het jaargebruik op een kantoor) bespaart milieuvriendelijk gebruik evenveel milieubelasting als 55 kilometer autorijden veroorzaakt - dat geldt voor zowel de mok als de plastic bekertjes. Papieren wegwerpbekertjes klinken milieuvriendelijk maar zijn het uiteindelijk niet.

Tips milieuvriendelijk bekers gebruiken

• 1

Gebruik je op kantoor een mok voor koffie of thee? Gebruik die dan meerdere keren zonder af te wassen (of spoel met koud water). Was de mok uiteindelijk in een volle, energiezuinige afwasmachine (energielabel A).

• 2

Heeft jouw bedrijf wegwerpbekertjes voor koffie en thee? Gebruik die dan zo vaak mogelijk - spoel eventueel met koud water.

• 3

Gaat het om plastic wegwerpbekertjes, laat deze dan ophalen voor recycling. Gescheiden inzameling is haalbaar als een bedrijf 500 bekertjes (of meer) inlevert per keer; de bekertjes moeten wel schoon worden ingeleverd (zonder afval erin).

• 4

Alle beetjes helpen als het gaat om verminderen van milieubelasting. Maar wil je het milieu flink vooruit helpen, stop dan minder energie in de bekertjesdiscussie en meer in Energie besparen (in huis en op kantoor).

• 5

Gebruik je thuis plastic bekertjes (voor een kinderfeestje of picknick)? Gooi die na gebruik niet bij het restafval; ze horen bij de gescheiden inzameling van kunststofverpakkingen.

Mokken, bekertjes en milieu

Een plastic wegwerpbekertje heeft minder energie en grondstoffen nodig om gemaakt te worden dan een stenen mok of kopje. Maar een mok gaat duizenden keren mee. Als je de milieubelasting van de productie verdeelt over alle consumpties die je met een kopje neemt, dan blijkt de milieubelasting per consumptie ongeveer even hoog te zijn.

Het verschil tussen de materialen (steen of plastic) is dus klein. Daarom is het doorslaggevend of er tijdens het gebruik op kantoor nog extra milieubelasting bij komt. Of anders gezegd: hoe je met de stenen of plastic beker omgaat.

Afwas bepaalt milieubelasting mok

Tijdens de lange levensduur van de mok (tot wel 3.000 consumpties) moet die worden afgewassen. Dat levert milieubelasting op omdat voor de afwas warm water nodig is: dat verhoogt het gasverbruik (als water uit de kraan wordt warmgestookt door een gasketel) of elektriciteitsverbruik (als daarvoor een afwasmachine wordt gebruikt). Gas- en elektriciteitsverbruik dragen bij aan klimaatverandering omdat hierdoor onder meer het broeikasgas CO2 vrijkomt. De milieubelasting van de mok daalt als je dezelfde mok meerdere keren vult met koffie of thee, zonder tussendoor af te wassen.

Levensduur bepaalt milieubelasting wegwerpbeker

Nadat milieubelasting is ontstaan door de productie van wegwerpbekertjes, komt er geen extra milieubelasting meer bij (aangenomen dat niemand wegwerpbekertjes afwast). De milieubelasting van wegwerpbekertjes gaat dus alleen omlaag als de benodigde energie en grondstoffen per consumptie omlaag gaan. Net als bij mokken gebeurt dat als je het bekertje meerdere keren gebruikt. Ook het laten recyclen van de bekertjes na gebruik vermindert de milieubelasting.

Milieuwinst vergelijkbaar met 55 km rijden

De milieubelasting van het afwassen van een mok in een energiezuinige vaatwasser, is vergelijkbaar met de milieubelasting van wegwerpbekertjes die naar de recycling gaan. In beide gevallen bespaar je per 1.000 kopjes koffie of thee zo'n 12 kilogram CO2-uitstoot per jaar ten opzichte van minder milieuvriendelijk gebruik (respectievelijk: het mokje afwassen onder stromend warm water, en verbranding van wegwerpbekertjes in de afvaloven). Die milieubesparing komt overeen met de hoeveelheid broeikasgassen die vrijkomt door 55 kilometer autorijden.

Anders gezegd: mits de mok of het plastic bekertje zo milieuvriendelijk mogelijk wordt gebruikt, maakt het voor het milieu niet veel uit of jouw organisatie kiest voor het afwassen van koffiemokken, of voor een koffiesysteem met plastic bekertjes.

Milieubelasting eenvoudig halveren

Hoe dan ook kun je in beide gevallen de milieubelasting eenvoudig halveren door jezelf bij te schenken in hetzelfde kopje of bekertje, in plaats van het na één keer in de afwasmachine te zetten of weg te gooien.

Papieren beker niet beter...

Behalve het plastic wegwerpbekertje en de afwasbare mok is er ook nog het papieren bekertje (met plastic laagje aan de binnenkant). Papieren bekertjes hebben een milieuvriendelijker imago, maar dat is niet terecht.

Bij de productie van papieren bekertjes komen wel minder broeikasgassen vrij. Maar voor het maken van papier zijn bomen nodig, en die nemen veel landbouwgrond in beslag - ook dat is milieubelasting. Om goed te kunnen vergelijken heeft Milieu Centraal de broeikasgassen die vrijkomen door plastic wegwerpbekertjes en afwasbare mokken omgerekend naar landgebruik; de papieren bekertjes vereisten meer ruimte - er is dus geen milieuvoordeel.

… plastic beker met houder net wel

Behalve gewone plastic wegwerpbekertjes, zijn er ook systemen waarbij je een plastic wegwerpbekertje in een plastic houder zet. Het gewicht van deze plastic inzetbekertjes is lager dan dat van gewone wegwerpbekertjes. Door dat lagere gewicht is de milieubelasting vergelijkbaar met die van gewone plastic bekertjes die hergebruikt worden en stenen mokken die energiezuinig afgewassen worden (zelfs als de inzetbekertjes niet worden gerecycled).

Als de plastic inzetbekertjes wel worden gerecycled, is dit systeem de milieuvriendelijkste optie; maar het verschil (en dus het milieuvoordeel) is klein.

Rangorde van bekers

Er zijn papieren en plastic bekertjes (met en zonder houder) en stenen bekers voor koffie of thee op kantoor. Milieu Centraal heeft de broeikasgassen die vrijkomen tijdens productie, gebruik en het afdanken opgeteld. Daaruit blijkt een weliswaar klein, maar wel significant verschil in broeikasgasuitstoot.

Alle bekers zijn te verdelen in twee groepen: de tabel laat ze zien.

Papieren bekertjes: landgebruik

Papieren bekertjes staan er niet bij; ze hebben de laagste CO2-uitstoot maar hier vermelden zou een vertekend beeld geven: de meeste milieubelasting van papieren bekertjes zit in een ander soort milieubelasting, namelijk landgebruik - en daarop scoort het papieren bekertje hoog.

Meer informatie

• Adressen van bedrijven die plastic bekertjes inzamelen staan op Prodisposables (Stichting Disposables Benelux) en op Vereniging Milieubeheer Kunststofverpakkingen. 
• Vragen over welk huishoudelijk afval waar thuis hoort? Raadpleeg de Afvalscheidingswijzer.